The Netherlands
April 10, 2025
The spring has hardly begun, and yet the Netherlands is already facing drought-related problems. Both nature and agriculture are suffering. Emma Knol, Researcher Climate Resilient Agriculture at Wageningen University & Research (WUR), is developing a tool that makes the impact of climate change on farmers at the business level transparent and shows which measures can help ensure that agriculture remains viable in the future. “However, climate and water-resilient agriculture is not solely a challenge for farmers.”
In times of drought, an extra piece of equipment may suddenly need to be acquired; similarly, extreme rain often necessitates immediate and varied responses. Yet these short-term fixes do not ultimately render the farm’s climate resilience in the long term.
Emma Knol
Drought in the Netherlands is no longer unique. Over the past ten years, we have frequently experienced long periods of drought, especially during the summer. We are now also seeing another consequence of climate change: heavy downpours and prolonged periods of rain. Both weather extremes have significant consequences for farmers, explains Knol. “Due to drought, crops in some regions or during certain periods receive only limited irrigation, which can lead to reduced yields or even crop failures. Likewise, heavy rainfall can damage crops. Furthermore, a wet period might mean that farmers are forced to begin sowing later or to harvest crops earlier. Using heavy machinery on waterlogged fields can also lead to soil compaction.”
What is still possible, and what is no longer feasible?
Drought creates particular challenges on sandy soils, Knol explains. “On such soils, water flows more easily into the subsoil than it does on clay soils, which means that the water is lost more quickly. On the other hand, clay soils tend to retain water longer after heavy rainfall. Each region, therefore, faces its own challenges. Along the coast, there is also the problem of salinisation as a result of rising sea levels and drought. A recent study by WUR indicates that the impact of climate change on agriculture is only going to increase. We will have to carefully assess what remains feasible in each area. The number of suitable locations for the current cultivation of crops will continuously shrink, and sometimes crop cultivation will need to be relocated. This is already happening – for example, salinisation is causing onion cultivation to shift from the west to the east of the Netherlands.”
Impact at the business level
As a Climate Resilient Agriculture researcher, Knol assists farmers in addressing the challenges posed by climate change in various ways. For instance, she collaborates with stakeholders such as LTO (the agricultural association) and financial institutions on a Climate Stress Test, a tool that clarifies the risks and impacts of climate change at the farm level. “A farmer enters the number of hectares and the types of crops grown, after which the tool displays the financial consequences of taking no measures. Economic and climatological models underpin this calculation. Initially, the test is primarily designed to highlight the urgency of climate change. Following this, a fact sheet appears with possible measures, such as water storage around the fields, the use of techniques like precision irrigation, or the cultivation of alternative, more climate-resilient crops. This information then forms the basis for a discussion with an adviser.”
Learning from other countries
Due to the increasing frequency of extreme weather events, the climate in the Netherlands is beginning to resemble that of Southern European countries, Knol observes. “In Spain and southern France, for example, farmers are already accustomed to prolonged periods of drought. Other nations can learn from their experiences. In the European project Climate Farm Demo, we are sharing knowledge and experiences. Around 1,500 demo farms are involved, including 60 from the Netherlands. We organise, for example, demonstrations on water management and soil quality in the context of climate adaptation and mitigation. Healthy soil with high organic matter content is more resilient to extreme weather events. The project is also designed to show farmers what to expect in terms of future climate conditions. By examining conditions in Southern Europe, farmers in the Netherlands and Germany can gain insights into what the future might hold, enabling them to prepare accordingly.”
A future from various perspectives
The future is not only being illuminated by looking at other countries but also by developing future scenarios. This is taking place in the Agriculture Climate 2050 project. Knol explains, “The input from various stakeholders - including agricultural and horticultural businesses, governmental bodies, nature conservation and civil society organisations - forms the basis for these scenarios. We are assessing, from multiple perspectives, what different climate trends mean for the way the next generation of farmers can practise climate smart agriculture. One perspective concerns which crops will remain feasible, another focuses on water management strategies to sustain crop production, and a third considers the relationship between agriculture and nature or urban areas. Based on these future visions, we are determining the steps that farmers and other stakeholders need to take on the path to 2050.”
Struggles with an economic challenge
Climate measures have different impacts depending on factors such as region, soil type and quality, the crops grown, and the farm type, notes Knol. “It will always require a combination of actions—there is no silver bullet. However, the fact remains that if farmers do nothing, the likelihood of their business surviving into the future is unsure. I observe many farmers grappling with the economic dilemma of deciding whether to invest in measures such as underground water storage or to experiment with a blueprint for a new type of crop. Due to these dilemmas, many measures are currently implemented on an ad hoc basis. In times of drought, an extra piece of equipment may suddenly need to be acquired; similarly, extreme rain often necessitates immediate and varied responses. Yet these short-term fixes do not ultimately render the farm’s climate resilience in the long term.”
A weir can help retain water for a longer period (photo: Shutterstock)
Not just a challenge for farmers
Finally, Knol stresses that making agriculture climate smart is not solely the responsibility of farmers. “It is a multi-stakeholder issue. It is not just about a few measures on the farm, but about organising the entire surrounding environment. Retaining water in the subsoil, ditches, and streams requires close cooperation with other parties such as water authorities, the province, and nature conservation organisations. We endeavour to involve these parties as much as possible in our projects, for instance, through workshops and discussions. Fortunately, we see a great willingness to collaborate on regional planning among these groups. Everyone benefits from a resilient environment. We hope to reinforce that development with our knowledge and tools.”
Landbouw en klimaatverandering: wat is in de toekomst nog mogelijk?
Het voorjaar is nog nauwelijks begonnen of we kampen in Nederland al met problemen rondom droogte. Met name de natuur en landbouw lijden hieronder. Emma Knol, onderzoeker Klimaat & Bedrijf bij Wageningen University & Research (WUR), werkt onder meer aan een tool die de impact van klimaatverandering voor boeren op bedrijfsniveau inzichtelijk maakt en laat zien welke maatregelen kunnen helpen om ook in de toekomst landbouw te kunnen bedrijven. “Maar een klimaat- en waterrobuuste landbouw is niet alleen een opgave voor boeren.”
Bij droogte moet er ineens een extra haspel worden aangeschaft en ook bij extreme regen moet er vaak nog van alles geregeld worden. Maar daarmee maak je je bedrijf uiteindelijk niet weerbaar voor de langere termijn.
Emma Knol
Droogte in Nederland is al lang niet meer uniek. De laatste tien jaar hebben we regelmatig te maken met lange periodes van droogte, met name in de zomer. Ook zien we steeds vaker de andere kant van de medaille van klimaatverandering: hoosbuien en langdurige regenval. Beide weersextremen hebben grote gevolgen voor boeren, zegt onderzoeker Emma Knol. “Door droogte kunnen gewassen in sommige regio’s of periodes beperkt beregend worden. Dat kan leiden tot opbrengstverlies of zelfs misoogsten. Ook veel neerslag kan schade aanrichten aan gewassen. Daarnaast kan een natte periode betekenen dat een boer later het land op kan om te zaaien of gewassen eerder moet oogsten. Als je met zware machines het natte land opgaat, slibt de bodem dicht.”
Wat kan nog en wat niet meer?
Met name op zandgronden zorgt droogte voor knelpunten, vertelt Knol. “Daar stroomt het water makkelijker de ondergrond in dan bijvoorbeeld op een kleibodem, waardoor je het water sneller kwijt bent. Het nadeel van klei is weer dat het water langer blijft staan als het veel geregend heeft. Elke regio heeft dus z’n eigen uitdagingen. Langs de kust speelt ook nog het probleem van verzilting als gevolg van de stijgende zeespiegel. Uit een recente studie van WUR blijkt dat de impact van klimaatverandering op de landbouw alleen maar groter zal worden. We zullen dus goed moeten kijken wat er nog op welke plek mogelijk is. Het aantal geschikte locaties voor de huidige teelt van gewassen zal steeds minder worden en teelten zullen moeten worden verplaatst. Dat gebeurt ook al. Door verzilting verschuift bijvoorbeeld de uienteelt van West- naar Oost-Nederland.”
Impact op bedrijfsniveau
Als onderzoeker Klimaat & Bedrijf helpt Knol boeren op verschillende manieren bij de uitdagingen rondom klimaatverandering. Zo werkt ze onder meer met stakeholders als LTO en financiële partijen aan een Klimaatstresstest, een tool die inzichtelijk maakt wat de risico’s en impact van klimaatverandering zijn op bedrijfsniveau. “Een boer vult het aantal hectare land en het type gewassen in, waarna de tool laat zien wat de financiële gevolgen zijn als je geen maatregelen neemt. Achter deze berekening zitten economische en klimatologische modellen. De test is in eerste instantie vooral bedoeld om de urgentie van klimaatverandering te laten zien. Vervolgens verschijnt er een factsheet met mogelijke maatregelen die je kunt nemen, zoals wateropslag rondom de percelen, inzet van technieken als precisieberegening of de teelt van andere, meer klimaatrobuuste gewassen. Dit vormt dan de input voor een gesprek met een adviseur.”
Leren van andere landen
Door toenemende weersextremen gaat het klimaat in Nederland steeds meer lijken op dat in Zuid-Europese landen, zegt Knol. “In bijvoorbeeld Spanje en Zuid-Frankrijk zijn boeren al gewend aan langdurige periodes van droogte. Daar kunnen andere landen van leren. In het Europese project Climate Farm Demo proberen we kennis en ervaringen te delen. Aan het project doen zo’n 1500 bedrijven mee, waaronder 60 uit Nederland. We organiseren bijvoorbeeld demonstraties over watermanagement en bodembeheer in relatie tot klimaatadaptatie en -mitigatie. Een gezonde bodem met veel organische stof is veerkrachtiger tegen weersextremen. Het project is ook bedoeld om te laten zien wat boeren kunnen verwachten qua klimaat. Door te kijken naar Zuid-Europa weten boeren in Nederland of Duitsland wat de toekomst kan brengen, zodat ze zich kunnen voorbereiden.”
Toekomst vanuit verschillende invalshoeken
Die toekomst wordt niet alleen inzichtelijk gemaakt met een blik op andere landen, maar ook door zelf toekomstscenario’s te schetsen. Dat gebeurt in het project Landbouw Klimaat 2050. Knol: “De input van gebiedspartijen en stakeholders, zoals land- en tuinbouwbedrijven, overheden, natuurbeheerders en maatschappelijke organisaties, vormt de basis hiervoor. We kijken vanuit verschillende invalshoeken naar wat verschillende klimaattrends betekenen voor de manier waarop de volgende generatie boeren klimaatadaptief landbouw kan bedrijven. Een invalshoek gaat over de teelten die nog mogelijk zijn, een andere over waterbeheer om de teelten te behouden en een derde over de verbinding tussen landbouw en natuur of stad. Aan de hand van die toekomstbeelden kijken we stapsgewijs welke acties boeren en andere partijen op weg naar 2050 moeten nemen.”
Afhankelijk van onder andere het gebied, bodemsoort en -kwaliteit, de geteelde gewassen en het bedrijfstype pakken klimaatmaatregelen anders uit, zegt Knol. “Het zal ook altijd een combinatie van acties zijn, er is geen silver bullet. Maar feit is wel dat als boeren helemaal niks doen, de kans klein is dat hun bedrijf in de toekomst kan blijven bestaan. Ik zie dat veel boeren worstelen met het economische vraagstuk. Ga ik investeren in ondergrondse wateropslag of experimenteren met een bouwplan met een nieuw type gewas? Door die dilemma’s blijven veel maatregelen nu ad hoc. Bij droogte moet er ineens een extra haspel worden aangeschaft en ook bij extreme regen moet er vaak nog van alles geregeld worden. Maar daarmee maak je je bedrijf uiteindelijk niet weerbaar voor de langere termijn.”
Niet alleen opgave voor boeren
Tot slot benadrukt Knol nog dat het klimaatadaptief maken van de landbouw geen opgave is voor enkel boeren. “Het is een multistakeholdervraagstuk. Het gaat niet alleen om een paar maatregelen op het erf, maar om de inrichting van de hele omgeving. Water vasthouden in de ondergrond, sloten en beken vraagt om nauwe samenwerking met andere partijen, zoals waterschappen, de provincie en natuurbeheerders. Die partijen proberen we dan ook zoveel mogelijk bij onze projecten te betrekken, onder meer in workshops en discussies. Gelukkig zien we dat bij deze partijen veel bereidheid is tot samenwerking op het vlak van gebiedsinrichting. Iedereen heeft baat bij een robuuste omgeving. Wij hopen die ontwikkeling met onze kennis en tools verder te versterken.”
Topics
Species
